Yargı paketinin ilk bölümü, TBMM Adalet Komisyonu'ndan geçti

TBMM Adalet Komisyonu'nda, 39 maddeden oluşan ve 15 kanunda değişiklik öngören yasa teklifi, kabul edildi. Yargı paketinin ilk bölümünde 'ifade özgürlüğü' yeniden düzenlendi. Buna göre, haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları, suç oluşturmayacak. Düzenlemeyle uzlaşma kapsamındaki suçlar dışında yalnızca adli para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı 6 ayı aşmayan suçlarda, ön ödeme miktarı 1'er ay arayla 3 eşit taksitle ödenebilecek. Uzlaştırmaya giren suçun, bu kapsama girmeyen başka suçla aynı mağdura karşı işlenmiş olması halinde uzlaştırma hükümleri uygulanmayacak.
AVUKATLARA YEŞİL PASAPORT
Baro levhasına kayıtlı ve en az 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara hususi damgalı pasaport verilebilmesine imkan tanıyor. Ancak avukatların haklarında, 'Türk Ceza Kanunu'nda belirtilen suçlar ile 'Terörle Mücadele Kanunu' kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturma veya kovuşturma bulunmaması şartı aranacak.
Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum, grup ve terör örgütlerine üyeliği, iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle haklarında idari işlem tesis edilenler ile suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle pasaportları iptal edilen ya da pasaport talepleri reddedilenlere yönelik düzenleme içeriyor. Haklarındaki idari veya adli işlemler lehine sonuçlansa da pasaportları iptal edilenler veya pasaport verilmesi talepleri reddedilenlere, belirli koşulların bulunması durumunda kolluk birimlerince yapılacak araştırma sonucuna göre İçişleri Bakanlığı'nca pasaportları verilebilecek.
HUKUK MESLEKLERİNE GİRİŞ SINAVI
Teklif ile hukuk meslek sınavları da düzenleniyor. Buna göre, avukatlık staj ve noterlik staj başvurularında Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı'nda başarılı olma şartları aranacak. İlgili kanunlarda belirtilen şartlara ek olarak hakim adaylığı sınavına girmek ve avukatlık veya noterlik stajına başlamak için Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı'nda veya İdari Yargı Ön Sınavı'nda başarılı olmak şartı gerekecek. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı'na, hukuk fakültesinden mezun olanlar ile yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye'deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarılı olmak suretiyle denklik belgesi alanlar girebilecek. Sınav yılda en az 1 defa yapılacak. İdari Yargı Ön Sınavı'na, hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az 4 yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olanlar girebilecek. Sınav, 2 yılda en az bir defa olacak şekilde diğer sınav gibi Adalet Bakanlığı ile imzalanacak protokole göre Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezince (ÖSYM) yapılacak. Sınavlar test şeklinde olacak, en az 100 soru yöneltilecek ve 100 puan üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılacak.
TUTUKLULUK SÜRELERİ
Yargı paketinin ilk bölümünde tutukluluk süreleri de yeniden düzenleniyor. Buna göre, soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından 6 ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise 1 yılı geçemeyecek. Ancak 'Türk Ceza Kanunu'nun 2'nci kitap 4'üncü kısmında yer alan 'devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar ve devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk; Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar' bakımından bu süre en çok 1 yıl 6 ay olacak, gerekçesi gösterilerek 6 ay daha uzatılabilecek. Tutukluluk süreleri, fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, 18 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise 4'te 3 oranında uygulanacak.
BEYANLAR, UZMANLAR ARACILIĞIYA ALINACAK
Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından ifade ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen çocuk veya mağdurların ifade ve beyanları özel ortamda uzmanlar aracılığıyla alınacak. Cinsel istismar mağduru olan çocukların soruşturma evresindeki beyanları, bunlara yönelik hizmet veren merkezlerde cumhuriyet savcısının nezaretinde uzmanlar aracılığıyla alınacak.
SERİ MUHAKEME USULÜ
Teklifle seri muhakeme usulü yargı sistemine dahil edilecek. Buna göre, soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanacak. Seri muhakeme usulü, TCK'de yer alan, hakkı olmayan yere tecavüz, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, gürültüye neden olma, parada sahtecilik, mühür bozma, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan, kumar oynanması için yer ve imkan sağlama, başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçları ile 'Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun', 'Orman Kanunu', 'Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanun', 'Kooperatifler Kanunu'nda yer alan bazı suçlarda uygulanacak.
Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirecek. Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilecek ve şüphelinin müdafi huzurunda teklifi kabul etmesi halinde bu usul uygulanacak. Cumhuriyet savcısı, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirleyecek. Sonuç olarak belirlenen hapis cezası, cumhuriyet savcısı tarafından koşulları bulunması halinde 'Türk Ceza Kanunu'na göre seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya ertelenebilecek.
BASİT YARGILAMA USULÜ
Yeni yargı paketinde, yargı sistemine basit yargılama usulü de getiriliyor. Bu çerçevede, Asliye Ceza Mahkemesi'nce iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını veya üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilecek. Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame, sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını 15 gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenecek. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilecek. Ayrıca toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilecek. Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın hüküm kurulacak. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza 4'te 1 oranında indirilecek. Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmayacak. Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla işlenmiş olması halinde uygulanmayacak. Basit yargılama usulünce verilen hükümlere karşı itiraz edilebilecek. Süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşecek.