Kabine revizyonunun ayrıntıları ortaya çıkmaya başladı

Kabine toto oynamayı pek sevmem ama Cumhurbaşkanı kabinesi
değişikliği konusunda yeni bir modele geçileceğini ve bu konudaki taslak
çalışmanın tamamlandığını, ne tür rötuşlar yapılacağına Cumhurbaşkanı
Erdoğan'ın kararı vereceğini Para Gündem programında duyurmuştum. Bu konuyla
ilgili detaylar netleştikçe yazacağım.Kabine değişikliği konusunda merak edenlere ya da toto
oynayanlara bir hatırlatmada bulunmak isterim. Cumhurbaşkanlığı hükümet
istemindeki mantık, parlamenter sistemdeki gibi değil. Ulaştırma Bakanlığı
örneğinde olduğu gibi Resmi Gazete'de yayımlanacak bir kararnameyle, "...
görevlerine son verilmiştir", "yerlerine ... isimler atanmıştır"
gibi ifadelerle bakanlıkların birkaçının ya da önemli bölümünün değiştiğini
görebiliriz. Parlamenter sistemde olduğu gibi Başbakanın, Cumhurbaşkanını ikna
etmesi ya da bir onay sürecinin beklenmesi, Başbakanın listesinin
Cumhurbaşkanlığı'nda değiştirilmesi, bazı isimlere itiraz edilmesi gibi bir
durum olmayacak. Yeni sistemde bakanlıkların tek tek başarısını, repütasyonunu
değil; Cumhurbaşkanı'nın ve sistemin başarısını konuşuyor olacağız.
Cumhurbaşkanı başarısız gördüğü ya da daha etkin bir şekilde işletmek istediği
bakanlıkları değiştirebilir, yerlerine yeni isimler atanabilir. Burada tek
çekince, bakanlar parlamentodan atanmadıkları için dışarıdan isimler ve
ektörlerinde kendilerini ispat etmiş kişiler tercih ediliyor. Parlamentodan
bir milletvekili atanacaksa istifa etmesi gerekiyor; bu da partinin bir
milletvekili koltuğunun boşalması anlamına geleceği için çok gerekli durumlarda
parlamentodan istifa ettirerek bakan atanması tercih ediliyor.
İstisnası tabi ki var. Devletin 5 sac ayağı dediğimiz; Adalet, İçişleri,
Dışişleri, Milli Savunma ve Hazine bakanlıklarına yapılan atamalar. Hem bu ana
bakanlıkların önemi, hem de devlet geleneğinin devam etmesi açısından, milletin
tercihine mazhar olmuş isimler arasından atama yapılıyor buralara. Bu dönem
Milli Savunma Bakanı, Genelkurmay Başkanlığı'ndan istifa ettirilerek atandığı
için belki de önümüzdeki yıllara yönelik bir gelenek-teamül de oluşabilir.
TSK'yı tanıyan-bilen ve formasyonu askerlik olan bir bakan bundan sonra tercih
edilebilir. Anayasal şartları taşımak koşuluyla sivil bir ismin MSB'ye
atanmasının önünde herhangi bir engel bulunmadığını da hatırlatmak isterim.AMAÇ İŞLEVSELLİĞİ ARTIRMAKBaşkanlık sisteminde sayısı az değil, çok bakanlığın esas
olduğunu, merkezileşmiş ve Cumhurbaşkanı uhdesinde toplanmış yetkilerin,
merkezde yatay dağıtılıp paylaştırıldığını bütün yükün cumhurbaşkanı ya da
devlet başkanı üzerinde toplanmadığını ifade etmiştik. Bu şekilde bakanlıkların
işlevselliği, gücü ve verimliliğinin artmasının sistemi daha etkin işler hale
getirdiğini söylemiştik. Aksi durumda hizmet üretiminde işlevselliği düşen
bakanlıkların sistemi tümden tıkadığını ya da başarısızlığa yol açtığını
vurgulamıştık. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın tarzı, kabine toplantıları haricinde de
günlük işleyişte bakanlarla, bakan yardımcılarıyla ya da valilerle doğrudan
temasa geçerek işleri sürdürmek. Erdoğan'ın yakından takip edenler şunu
rahatlıkla söyler: "İşleri doğrudan muhatabına talimat vererek yürütür;
genellikle aracı kullanmaz." Yeni sistem de aslında bunu kolaylaştırıyor.
Hal böyleyken kabine değişikliğine parlamenter sistemde olduğu gibi önem
atfedilmesinin amacı nedir peki? İçinden geçilen siyasi konjonktür, Ak Parti içindeki dengeler ve mücadele, MHP-AK
Parti ittifakı ve bunun getirdiği siyasi söylem, sonradan birleştirilmiş bazı
bakanlıkların etkinliğinin ve iş yapma performansının düşmesi, müsteşarlıkların
kapatılması ile bazı bakan yardımcılıklarının etkin işletilememesi, azaltılmış
bakanlıkların iş yükünün devasa boyutlara ulaşması, koronavirüs pandemisinin
yol açtığı yeni düzen ve vatandaşın perakende taleplerinin/beklentilerinin
artması... Liste uzatılabilir.REVİZYON İHTİYACICumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin iki yılı geride kalırken
deneyimlenen bazı konuların güncel siyasete aktarılması gereği ortaya çıktı.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin, "İki siyasi amacımız var: Birincisi
Cumhur İttifakı'nı devam ettirmek, ikincisi yeni sistemin kökleşip
derinleşmesini sağlamak" sözleriyle vurguladığı, Cumhurbaşkanlığı hükümet
isteminin revize edilmesine yönelik beklenti ve taleplerin artışı da var.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, sistemin uygulamadan kaynakları
orunlarını tespit eden bir çalışma yapmıştı ve bununla ilgili kitapçıklar da
basılmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz günlerde bazı bakanlıklarla ilgili
kendisi de görüşmeler yaptı ve ilgili isimlerle konuyu müzakere etti. Şimdi
karar aşamasına gelindi. Son kararı Cumhurbaşkanı Erdoğan verecek ve hangi
ismin nereye atanacağını Cumhurbaşkanından başkası bilmediği için speküle
etmemek için isimlere girmiyorum.
 Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Fuat Oktay dışında yardımcısı bulunmuyor ama yasada
bir sınır yok. Erdoğan ister cumhurbaşkanı yardımcılarının sayısını
artırabilir. Bu konuda son kararı kendisi verecek. Ancak bakanlıkların
ayısının artması ve bazı bakanlıkların ayrılması konusunda Erdoğan'ın kararını
verdiği belirtiliyor. Özellikle iki bakanlığın ayrılmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ayrılması, iki ayrı bakanlık olarak devam etmesi
planlanıyor. Gıda ve tarım meselesi zaten önemliydi, pandemiyle birlikte gıda
güvenliği ve geniş kitlelerin sağlıklı, yetecek kadar ürüne ulaşması daha fazla
önem kazandı. Ürün arz güvenliği ve istikrarının yanı sıra fiyat istikrarının,
gıda enflasyonunun da hükümetin gündeminde üst sıralarda yer alması gerektiğini
biliyoruz. İşin özü Tarım ve Orman Bakanlığı'nın gıda-tarım bölümü ayrı bir
bakanlık olarak çalışacak.Gündemin en önemli başlıklarından olan istihdam meselesi de
ikinci önemli başlık ve bu nedenle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Bakanlığı'nın da ayrılması planlanıyor. Çalışma eskiden olduğu gibi başlı
başına bir bakanlık olacak. Burada karar verilmesi gereken bir konu var; sosyal
hizmetlerin de ayrılıp ayrılmayacağı çünkü parlamenter sistemde sosyal
hizmetler ayrı bir bakanlık olarak devlet bakanlığı uhdesine veriliyordu.
osyal hizmetler de ayrılırsa kadın, aile ve gençlik ayrı bir bakanlık olarak
ihdas edilebilir.ALTYAPI BAKANLIĞICumhurbaşkanı Erdoğan'ın özellikle bu dönemde, AK Parti'nin ilk
yıllarında olduğu gibi altyapı işlerine, yüksek montanlı projelere önem
verdiği, bu alanda atılım yapmak istediği konuşuluyor. AK Parti'nin ilk
dönemlerinde köprü-otoyol-karayolu işleri ağırlık verilmişti; şimdi demiryolu
projeleri; hızlı tren-yolcu ve yük taşıma projelerinin de kapsama alındığını
biliyoruz. Bunun yanı sıra Kanal İstanbul gibi dev projelerin hazırlanması
isteniyor. Bu amaçla altyapı işleriyle ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın doğrudan
çalışacağı ve takip edeceği bir yapıyla devam edeceği ifade ediliyor. Altyapı
işlerinden sorumlu bir Cumhurbaşkanı yardımcısı söz konusu olabilir ancak bu
konuda da karar verilmiş değil. Erdoğan, ihtiyaç görürse siyasi işlerle ve
parti ile ilişkileri düzenleyecek bir Cumhurbaşkanı yardımcısı da
görevlendirebilir ancak şu anda buna ihtiyaç duyulmadığı vurgulanıyor.
Revizyonun ne zaman yapılacağı konusu ise tamamen Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın
uhdesinde...