Az tehlikeli iş yerlerindeki o ertelemeye çözüm önerisi

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 2013 yılında yürürlüğe girdi. Çok
tehlikeli, tehlikeli ve 50’den fazla çalışanı bulunan az tehlikeli iş
yerlerinde kanun kademeli olarak uygulamaya konuldu. Kanunun kamu kurumları ile
50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde uygulanma tarihi
başlangıçta 1 Temmuz 2016 olarak belirlendi. Ancak, yürürlük tarihi önce
2017’ye, sonra 1 Temmuz 2020 tarihine ertelendi. Son olarak da TBMM Genel
Kurulu’nda kabul edilen mini istihdam paketiyle kamu kurumları ve 50’den az
çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde yürürlük tarihi 31 Aralık 2023
tarihine ötelendi. Erteleme kararı Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu
(TESK),Türkiye Eczacılar Birliği (TEB),Türkiye Barolar Birliği (TBB),Türkiye
Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu (TŞOF),Türkiye Serbest Muhasebeciler Mali
Müşavirler Odası (TÜRMOB) ve Türkiye Kuyumcu ve Saatçiler Odası gibi
kurumlardan gelen talep üzerine alındı.
Kanun, iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak üzere iş güvenliği uzmanı ve işyeri
hekimi istihdam edilmesini ya da bu amaçla kurulmuş bulunan ortak sağlık ve
güvenlik birimlerinden (OSGB) hizmet satın alınmasını öngörüyor. Kanun 50’den
az çalışanı olan az tehlikeli iş yerlerinde 1 Temmuz 2020 tarihinde uygulanmaya
başlasaydı 1-2 çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinin ayda ortalama
150-200 lira, 9 kişi çalıştıran az tehlikeli iş yerlerinin ise ayda 350-400
lira ödeyerek OSGB’lerden hizmet satın almaları gerekecekti.SERTİFİKA ALAN İŞVEREN PARA ÖDEMİYORKanuna göre, 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde
iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işverenin görevlendireceği
bir vekil tarafından da yürütülmesi mümkün bulunuyor. Bunun için işveren ya da
görevlendireceği bir çalışanın sadece 16 saatlik eğitim alması ve açılan
ınavda başarılı olması gerekiyor.Türkiye’de 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yeri
ayısı 1 milyon 80 bin, buralardaki toplam çalışan sayısı da 5 milyon 173 bine
ulaşıyor. Ancak, 1 milyonu aşkın iş yeri sahibi veya vekilinden şimdiye kadar
adece 85 bin kişi bu eğitimi aldı. Bunlardan da 53 bin 800’ü başarılı oldu.SÜREKLİ ERTELEMEYE KARŞI ÇÖZÜM ARANIYORMini istihdam paketine ilişkin yasa ile kamu kurumları ve 50’den
az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği
konusundaki yükümlülükler 31 Aralık 2023 tarihine ertelendi. Erteleme gerekçesi
olarak, covid-19 pandemisi dolayısıyla eğitimlerin aksaması ve uzmanlık
ınavlarının yapılamaması gösterildi.
 TBMM Plan Bütçe Komisyonu Başkanı Lütfi Elvan, yasanın komisyondaki görüşmeleri
ırasında, kanun şimdilik ötelense de bu haliyle uygulanabilirliği yönünde
problem olduğunu vurguladı. Elvan, Çalışma Bakanlığı’nın, tarafların
görüşlerini de alarak kalıcı bir çözüm üretmesi gerektiğini ifade etti. Elvan,
“Çalışma Bakanlığı olarak siz bir çalışma yapın. Bunun makulü neyse, makulüne
yönelik bir çalışma yapalım. Bir taraftan bakıyoruz, bunun uygulanabilir yönü
yok, diğer taraftan da uygulanması gereken zorunluluk var. Böyle bir açmazın
içerisindeyiz. Dolayısıyla bu konuda Çalışma Bakanlığı olarak mutlaka sizin bir
çalışma yapıp bu çalışmayı bize getirmeniz gerektiğini düşünüyorum” dedi.OSGBDER’DEN ÇÖZÜM ÖNERİSİOrtak Sağlık ve Güvenlik Birimleri İşletmecileri Derneği
(OSGBDER) Başkanı Cengiz İmeci, yasanın uygulanmasına karşı çıkan kurumların
üyesi olan iş yerlerinde çalışan sayılarının ortalama 10 kişiden az olduğuna
dikkat çekti. İmeci, her ne kadar bu kapsamdaki kişilere, işveren vekilliği
eğitimi ile bu hizmeti dışarıdan almak yerine kendilerinin yapabilmesine imkân
verilmiş olsa da yeterli duyuru yapılamaması veya ilgi duyulmamasından dolayı
eğitimlere talep olmadığını vurguladı.Soruna kalıcı ve farklı bir çözüm arayışının zorunlu hale
geldiğini kaydeden İmeci, aksi takdirde iş sağlığı ve güvenliğine ilgi
azalacağı gibi yeterli uzman sayısında artış yerine üç yılın sonunda azalmanın
kaçınılmaz olacağını ifade etti. 2013 yılında iş sağlığı güvenliği eğitimi
veren 300 kurum varken, sayının bugün 20’ye düştüğünü belirten İmeci, 2023
yılına kadar bunların da kapanabileceğini savundu. İmeci, çözüm önerilerinin,
“İşverenin aynı il sınırlarında az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde
10’dan az çalışanı olması halinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi
görevlendirme zorunluluğunun aranmaması” olduğunu söyledi. İmeci böylece itiraz
eden kurumların beklentilerinin karşılanacağını dile getirdi. Avukatlık ve mali
müşavirlik bürosu, eczane, bakkal gibi iş yerlerinin hizmet satın almak yerine
eğitim alarak doğrudan kendilerinin bu hizmeti verebileceklerini kaydeden
İmeci, 2023 yılı beklenmeden yeni yasama yılının başında kalıcı bir düzenleme
yapılması halinde en az 20 bin iş güvenliği uzmanının istihdamının
ağlanacağını dile getirdi.Cengiz İmeci, covid-19 pandemi sürecinde OSGB’lerin birçoğunun
kısa çalışmaya başvurmak yerine daha yoğun bir mesai içine girdiklerini, Hazine
Maliye Bakanlığı’nın pandemi döneminde ilan ettiği mücbir neden kapsamı dahil
devletin yapmış olduğu KOSGEB ve benzeri desteklerden de hiçbir şekilde
faydalanmadıklarını ifade etti.